Destruktywna grupa psychomanipulacyjna (sekta)

Destruktywna grupa psychomanipulacyjna (sekta) to totalitarny zbiór ludzi, naruszający podstawowe prawa człowieka i zasady współżycia społecznego. To grupa, która poprzez stosowanie technik głębokiej psychomanipulacji, wykorzystywanie fizyczne, seksualne lub materialne, przemoc psychiczną powoduje uzależnienie osoby od tej grupy lub jej przywódcy. Za sektę uważa się każdą grupę, która ma silnie rozwiniętą strukturę władzy, charakteryzuje się znaczną rozbieżnością celów deklarowanych i realizowanych oraz ukrywaniem norm w sposób istotny regulujących życie członków i zasady współżycia społecznego, a jej wpływ na członków, sympatyków, rodzinę i społeczeństwo ma charakter destrukcyjny.

Władza jako kontrola ludzkich zachowań sięga w sektach sfery życia prywatnego, ingeruje w plany zawodowe, zainteresowania, kontakty towarzyskie i rodzinne. Władzę stanowi przywódca, który posiada swoich ludzi tzw. elitę grupy, pozostali członkowie służą jedynie wykorzystywaniu na rzecz grupy i są poddawani psychomanipulacji.

Cele deklarowane – zwykle bardzo szlachetne, są propagowane w oficjalnych dokumentach, broszurach, podczas rekrutacji, na początkowych spotkaniach.

Cele realizowane – są ukrywane, jest to głównie osiągnięcie dobra realizatora pychomanipulacji – przywódcy i elity (np. zyski finansowe, zaspokojenie silnej potrzeby władzy) bez względu na dobro osób poddawanych psychomanipulacji.

Możliwe skutki uzależnienia od sekty:

  • problemy zdrowia psychicznego,
  • problemy zdrowia fizycznego,
  • zniekształcenie interpretacji rzeczywistości,
  • utrata kontaktu z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi,
  • utrata dotychczasowej pracy,
  • porzucenie dotychczasowej nauki,
  • utrata majątku,
  • samobójstwa.

Możliwe oznaki uzależnienia od sekty i jej wpływu na człowieka:

  • nagła zmiana hierarchii wartości człowieka,
  • szybka i dramatyczna zmiana sposobu zachowania,
  • istotny wzrost potrzeb materialnych bez konkretnej przyczyny,
  • porzucenie dotychczasowej pracy lub nauki,
  • obniżenie elastyczności umysłowej i zdolności adaptacji,
  • udzielanie mechanicznych, stereotypowych odpowiedzi,
  • zawężenie i otępienie uczuciowości,
  • posępność lub nadmierna egzaltacja,
  • regresja (zdziecinnienie),
  • zmiany fizyczne: wyniszczenie (m. in. na skutek pracy ponad siły na rzecz grupy), utrata wagi, tępy wyraz twarzy, uciekające spojrzenie,
  • stany dysocjacyjne (krótkie okresy nagłej utraty świadomości),
  • stereotypowość zachowań,
  • obsesje,
  • halucynacje,
  • gonitwa myśli, trudności w koncentracji,
  • brak możliwości prowadzenia swobodnej rozmowy (ustawiczne powracanie do tematu nowej wiary, powielanie tych samych sloganów),
  • brak inicjatywy i samodzielności w działaniu,
  • uczucie ustawicznego lęku i zagrożenia,
  • trudności w komunikacji z otoczeniem, negowanie wszystkiego, co nie jest nauką grupy,
  • bezkrytyczne i mechaniczne stosowanie ćwiczeń fizycznych,
  • zmiana sposobu odżywiania i ubierania.

Możliwe symptomy stosowania psychomanipulacji przez grupę
(co powinno nas zaniepokoić):

  • zachęcanie, abyśmy członkami grupy zostali natychmiast, najlepiej dzisiaj,
  • twierdzenie, że nie istnieje możliwość uzyskania obiektywnego obrazu grupy, gdyż ważniejsze od refleksji jest przeżycie, zgodnie z zasadą: kiedy przeżyjecie to zrozumiecie - „Tego nie da się po prostu wyjaśnić, proszę przyjść do nas i wziąć udział w spotkaniu”,
  • zapewnianie, że już pierwszy kontakt z grupą otworzy nowe widzenie świata,
  • twierdzenia, że obraz świata jest bardzo prosty i wyjaśnia każdy problem,
  • twierdzenie, że w grupie znaleźć można wszystko, czego do tej pory na próżno szukaliśmy (np. przyjaźń, zrozumienie, duże pieniądze, spłatę długów itd.),
  • posiadanie przez grupę mistrza/przywódcy/ojca/guru, czczonego niemal jak Bóg,
  • przekonywanie, że świat zmierza ku katastrofie i tylko grupa wie, jak go uratować,
  • twierdzenie, że grupa jest wyjątkowa, pozostała ludzkość jest chora, zagubiona i zginie,
  • przekonywanie, że jedynie nauka grupy jest wartościowa (dlatego odrzuca się naukę w szkołach),
  • odrzucanie przez grupę racjonalnego myślenie, umysłu i rozumu jako negatywne,
  • traktowanie krytyki i odrzucenia przez stojących z zewnątrz jako dowodu racji grupy,
  • prezentowanie grupy jako jedynie prawdziwej rodziny lub wspólnoty,
  • zachęcanie do zerwania dotychczasowych relacji społecznych, gdyż przeszkadzają one w naszym rozwoju, zachęcanie do przekazywania pieniędzy lub innych dóbr majątkowych na rzecz grupy,
  • oddzielanie się grupy od świata poprzez ubiór, żywienie, własny język, ograniczanie swobody w relacjach międzyludzkich,
  • żądanie ze strony grupy ścisłego posłuszeństwa, gdyż jest to jedyna droga do naszego zbawienia,
  • narzucanie przez grupę sposobu zachowań seksualnych,
  • permanentne towarzyszenie innych potencjalnym nowym członkom grupy (nawet na moment nie pozostają sami),
  • wypełnianie przez grupę całego czasu zadaniami np. werbowaniem nowych członków, medytacją, udziałem w kolejnych kursach,
  • tłumaczenie braku osiągnięcia deklarowanego celu np. sukcesu/uzdrowienia przez członków grupy, zbyt małym ich zaangażowaniem/wiarą.

Metody rekrutacji stosowane przez sekty

(związane są zawsze a wywołaniem u jednostki potrzeby dalszych spotkań z członkami grupy. Na etapie werbowania nowych członków budowany jest idealistyczny obraz grupy, którą stanowią tylko bardzo dobrzy ludzie, pomocni werbowanemu w każdej sprawie. Werbowanie odbywać się może w każdym czasie i miejscu, nawet pozornie najbezpieczniejszym – na ruchliwej ulicy, podczas pielgrzymek, wakacyjnych kursów rozwoju, czy nauki języka obcego):

  • dezinformacja (pomijanie istotnych informacji o grupie, wprowadzanie w błąd, co do faktycznych celów i norm postępowania),
  • schlebianie, oferowanie przyjaźni i miłości (okazywanie zrozumienia, troski, pełnej akceptacji, które są pozorne),
  • perswazja (przy stwarzaniu złudzenia samodzielnego wyboru bycia w grupie – przekonywanie, że nie wymaga ono porzucenia dotychczasowego stylu życia),
  • presja grupy (o prawidłowości idei świadczy liczba osób w nią wierzących, „Jeżeli tak wielu nam zaufało, to chyba mamy rację”),
  • angażowanie autorytetów (wykorzystywanie autorytetów naukowych, religijnych, politycznych, artystycznych, młodzieżowych w celu zwiększenia wiarygodności grupy wśród osób werbowanych – „Jeżeli tak znana osoba, jak……jest naszym członkiem, to chyba musi być warto”).

Metody podtrzymywania zaangażowania

(mają na celu wywołanie u zwerbowanej już osoby względnie trwałej zmiany postawy życiowej, ukształtowanie tożsamości grupowej oraz posłuszeństwa i uzależnienie od grupy lub jej przywódcy. Zmiana ta jest często bardzo trudna do cofnięcia nawet w procesie terapeutycznym):

  • technika małych kroków (zaangażowanie w wiele nowych zajęć i praktyk połączonych z wielogodzinnymi ćwiczeniami oraz dietą wywołującymi odmienne stany świadomości),
  • ukryty system kar i nagród,
  • reinterpretacja rzeczywistości,
  • autocenzura myślenia (odrzucanie wszelkich myślowych wątpliwości i pytań, przejawów krytycyzmu i indywidualizmu),
  • techniki hipnotyczne i relaksacyjne.

Przyczyny atrakcyjności sekt

(ich atrakcyjność polega na budowaniu przekonania u osób werbowanych, że grupa zaspokoi im różne osobiste potrzeby i zapewni szczęście. Im człowiek ma mniej zaspokojonych poniższych potrzeb, tym staje się łatwiejszym obiektem do zwerbowania. Najłatwiej zwerbować jest młodzież o okresie adolescencji, ale ofiarami stają się również osoby dorosłe, bez względu na wykształcenie i zawód):

  • potrzeba miłości, przynależności i bycia zaakceptowanym bezwarunkowo,
  • potrzeba kierownictwa i poczucia bezpieczeństwa,
  • potrzeba autonomii, samodzielności i stopniowego uniezależnienia się od rodziców, związana z potrzebą wykształcenia własnej tożsamości,
  • potrzeba przynależności i wspólnoty,
  • potrzeba poszukiwania odpowiedzi,
  • potrzeba dążenia do integralności wizji świata,
  • potrzeba bycia rozpoznanym i wyróżnionym,
  • potrzeba poszukiwania transcendencji,
  • potrzeba duchowego kierownictwa,
  • potrzeba zaangażowania i włączenia,
  • ciekawość rzeczy nadzwyczajnych, cudownych i tajemnych,
  • kult sukcesu, powodzenia, rozwoju.

 

Marek Kubiak